GORSKE OCI

U nastavku, pročitajte priču svakog durmitroskog jezera, jer svako od njih je »oko zemlje«, a zajedno, oni su GORSKE OČI. Zagledani u njih, mi mjerimo dubinu svoje duše.
Kada se krene od Žabljaka prema Nikšiću, na devetom kilometru puta, lako uočljivo sa viših terena, nalazi se VRAŽIJE JEZERO - Kolijevka krilatih konja. Na nadmorskoj visini od 1411 m, duboko 10.6 m, široko otvoreno prema suncu, smješteno je na Jezersko - Drobnjačkoj površi, pored glavnog karavnskog puta, koji je u prošlosti spajao Onogost - Nikšić sa Taslidžom - Pljevljima. Legenda kaže da u njemu živi krilati konj, crvene dlake koji u vrijeme zvjezdanih noći izlazi da pase i vodi ljubav sa kobilama, koje žive na njegovim obalama. Nakon završetka zanosnog čcina, on ritne oplodjenu kobilu u stomak, da ne bi ostala suždrebna. Samo mu to jednom ne pođe za rukom, a oplođena kobila oždrijebi krilatog konja Jabučila, na kome čuveni Vojvoda Momčilo za čas prelijetaše sa Pirlitora na Durmitor.
Kada se krene putem, oko 500 metra dalje, smješteno je RIBLJE JEZERO. Nalazi se na dijelu jezerske površi, poznate pod imenom »Grčka strana«, na 1409 m nadmorske visine i sa najvećom dubinom od 5.5 m. Ime je dobilo po navodnom bogastvu ribom i to naročito velikim primjercima. Po narodnim pričama, italijanski karabinjeri, čija se komanda nalazila u Žabljaku, jednom prilikom su ulovili dva primjerka pastrmke potočare, koji su bili toliko veliki, da su pružali sa kraja na kraj ceste.
Na drugoj strani, u jugoistočnom dijelu Durmitora, na mjestu gdje visoko planinski reljef prelazi u Jezersku površ, nalazi se POŠĆENSKO JEZERO. Nadmorska visina jezera je 1487 m, a najveća dubina iznosi 3.6 metra. Kao jezero nastalo u cirkovima sela Pošćenje i tokom ledničke erozije, privlačilo je pažnju mnogih geologa. Mnogi prolaznici, putopisci, naučnici, bili su zadivljeni ljepotom ovoga jezera i živopisnom panoramom koja ga okružuje. Ako odavde krenete dalje, duboko ulazeći u kamena prostranstva Durmitora, naići ćete na MODRO JEZERO. Smješteno je u podnožju durmitorskog vrha zvanog Sedlena greda, na nadmorskoj visini od 1609 m, dok dubina vode dostiže najviše 3.3 metra. Kada pogledate boju ovoga jezera, biće vam jasno kako je dobilo ime. U jezeru ima pastrmke, a u njemu često obitavaju i divlje patke. Malo dalje od ovoga jezera, odvojeno jednim morenskim prevojem, smješteno je SRABLJE JEZERO. Ovo je jedno od najmanjih durmitorskih jezera, sa maksimalnom dubinom od 1.5 m. Durmitorci se kupaju u njegovoj vodi, drzeći da je ljekovita za kožne bolesti i po tome je i dobilo naziv. Odmah tu, u njihovoj blizini, je VALOVITO JEZERO. Nadmorska visina ovoga jezera iznosi 1695 m, a najveća dubina 3.5m. Naziv mu potiče od riječi »val« ili »vao«, kojim se u nekim djelovima Crne Gore označavaju tereni sa mnogo oburvanih blokova. Još dalje, prema centralnim djelovima Durmitora, dolazi se u cirk Škrka, najdublji i najrasprostranjeniji na balkanskom poluostrvu. To je predio koji treba posjetiti, da bi se osjetila puna skala njegovih vrijednosti. Za tu bazu, Škrka nudi svoja dva jezera. VELIKO ŠKRČKO, koje je Jovan Cvijić označio i imenom »Zeleno«. Nalazi se na nadmorskoj visini od 1686 m, sa najvećom dubinom od 17.2 m. Boja vode ovoga jezera je zelenkasta, a maksimalna providnost dostiže 8.5 metara, po čemu je prvo među jezerima na Durmitoru. U velikom cirku Škrke, pored Velikog, postoji i MALO ŠKRČKO jezero. Ono se nalazi na čak 1711 metara nadmorske visine, sa prosječnom dubinom od 5.9 metara. Dalje od ovih jezera u pravcu sela Nedajno, u mjestu proširenja Sušičkog kanjona, smješteno je SUŠIČKO JEZERO. Na nadmorskoj visini od 1140 metara, ovo jezero je predstavnik periodičnih jezera Durmitora. Sušičko jezero se hrani vodom Sušice, a ona nastaje od vrela na odseku skala, samo u vrijeme vlažnih, proljećnih mjeseci, kada je i samo jezero vidljivo. Kada odatle krenete dalje prema Žabljaku, preko sela Mala Crna Gora i vrha Štuoc, sa vaše lijeve strane, u podnožju Crvene grede, nalazi se JABLAN JEZERO ili “Malo jezero”, kako ga neki zovu. Iako nosi ovo ime, prostranije je i dublje (8.5 m) od nekih drugih jezera na Durmitoru.
Jablan jezero na 1791. metru nadmorske visine, sa svojom ljepotom samo dopunjuje ljepotu čitavog ovoga kraja. Niže od ovoga jezera, na samom izvorištu vrela Mlinski potok, smješteno je ZMINJE JEZERO. Skriveno u dubini šume, ledene tišine, kao da je namijenjeno da podsjeća na usamljenost i razmišljanje o njoj. Malo po dimenzijama, usađeno u tijesni ovalni pojas smrča, najvjerostojnije dočarava Gorsko oko, koje između četinarskih trepavica gleda na Crvenu gredu i obližnje vrhove. Nadmorska visina ovoga jezera iznosi 1520 m, a najveća dubina 7.7 metara.
U neposrednoj blizini ovoga jezera, na prostoru između Velike poljane i sela Pitomine sa istočne, kao i sela Bosača sa zapadne strane, na nadmorskoj visini od 1489 m nalazi se BARNO JEZERO. Jezero je male površine, a strane su mu obrasle gustom barskom vegetacijom, dok se u njegovoj okolini nalazi četinarska šuma. Po narodnom vjerovanju, voda ovoga jezera je ljekovita, naročito za kožna oboljenja. Za hladovinu njegovih omorika se govori da je to mjesto, gdje planduju stada mladih divokoza. Maksimalna dubina ovoga jezera je samo jedan metar.
U neposrednoj blizini Durmitora, na planini Sinjajevini, odnosno na njenom sjevernom dijelu, nalazi se ZMINIČKO JEZERO. Nadmorska visina Zminičkog jezera, nazvanog tako po kraju Zminica gdje se nalazi, je 1285 m. U širokoj zoni, pored obale, dubine ne prelaze 0.3 - 0.7 m, dok se prema centralnom, ona postepeno povećava i dostiže maksimalno 3.8 m. Ovo jezero je bogato divljim patkama, ćubastim patkama, kao i riđoglavim plovkama. Na drugoj strani, u jugoistočnom dijelu Sinjajevine, smješteno je ZABOJSKO JEZERO. Naziv mu potiče od obližnjeg katuna Zaboj, koji je u prošlosti, za vrijeme ljetnjeg izgona stoke, bio dobro posjećen. Jezero se nalazi na 1477 m nadmorske visine, a njegova maksimalna dubina iznosi 18.8 metara. Na našem prostoru postoji i nekoliko periodičnih jezera, koja se javljaju obično sa proljeća i jeseni, kada su jake kiše. Među njima, napoznatija je: ŠEVARITA LOKVA - Ovaj hidrografski objekat leži u blizini Vražijeg i Ribljeg jezera i izgledom dosta podsjeća na njih. Njegova maksimalna dubina je jedan metar.Osim ovog, tu je SUVA LOKVA smještena u Pošćenskoj dolini, na 1594 metara nadmorske visine i od Pošćenskog jezera je udaljena svega 1.8 kilometar, a dostiže maksimalnu dubinu do jednog metra. U centralnom dijelu Durmitora, na nadmorskoj visini od 2.028 metra, smješten je ZELENI VIR. Od najvisočijeg vrha Durmitora, Bobotovog kuka, udaljen je 1 km. Zeleni vir je dugačak 50 m, širok 40 i dubok 2 metra. Na tri kilometra jugozapadno od Žabljaka, sa kojim je povezano asfaltnim putem, smješteno je CRNO JEZERO, najveće i najpoznatije jezero Durmitora i drugo po površini medju planinskin jezerima Crne Gore i jedan od simbola ovoga kraja. Smješteno je ispod gorostasnog Međeda, kao čuvara i zaštitnika, i zaodjenuto je gustim četinarima, koji se zajedno sa Međedom ogledaju u njegovim modro zelenim dubinama. S proljeća, kada se snijeg počne topiti, ispod njega izbije snažno vrelo ČELINA, bučno se stropoštavajući bijelim slapovima u jezero. Sastavljeno je od dvije vodene površine, tzv. Malog i Velikog jezera, odvojene uskom površinom kopna, zvanog “struga”. Nadmorska visina jezera je 1418. metara. Malo jezero je duboko 49.1 a Veliko 24.5 metara. Temperatura vode ljeti prelazi 22 stepena, tako da je u toku vrelih ljetnih mjeseci, ovo jezero pravi raj za kupače.
Da bi razumjeli ovaj maleni putopis, ipak vam preporučujemo da jednog dana pođete i sami u obilazak i uživo osjetite hladovinu i nevjerovatnu ljepotu svih ovih JEZERA. Riječi, ipak, ovdje ponestane...

INFO

http://www.durmitorcg.com/info.php

Danas se Žabljak privredno orjentiše na TURIZAM i proizvodnju zdrave hrane, što će sigurno pomoći da zauzme ono mjesto koje zaslužuje. Novi način razmišljanja, privatna inicijativa, ulazak stranog kapitala i otvorenost prema svijetu, učiniće da Žabljak postane veoma razvijeno turističko središte, evropskog formata. Ovdje sezona traje cijelu godinu : zimski turizam, proljeće i jesen (seminari, splavarenje, lovni turizam...) i ljeto (odmor i rekreacija, sportski turizam).

ETNOGRAFSKO BLAGO

Prirodni ambijent, uslovi privređivanja i način življenja, posebno su našli odraza u tradicionalnoj arhitekturi, izradi oruđa za rad i predmeta za upotrebu u domaćinstvu, kao i u načinu odijevanja ljudi u ovome kraju. Objekti za stanovanje i predmeti za rad i domaćinstvo su tradicionalno izrađivani od drveta, a predmeti za odijevanje i obuvanje od vune, konoplje, lana i kože. Posebno su lijepo oblikovani i često izrezbareni predmeti za domaćinstvo izrađeni od drveta. Jedan od predmeta te vrste je “stolovača”, koja se izrađuje od tvrdog drveta, najčešće od javora, a odlikuje se lijepom formom, maštovitom ornamentikom i prefinjenom rezbarijom. Kolijevka, takođe, predstavlja predmet, čijem oblikovanju, ukrašavanju i izradi se poklanja posebna pažnja, jer se radi o kultnom predmetu, koji se skoro nikada ne otuđuje.

LJUDI

Stanovništvo sa ovih prostora pripada, po Jovanu Cvijiću, Dinaridskom tipu čovjeka. On konstatuje: ''To su ljudi od snage i moći, mahom vrlo visoki, vitki, elastični, nikada gojazni, lica pun izraza, jakih jagodica, sokolovih očiju, najljepši soj Balkanskog poluostrva''. Teška vremena, kao i teški uslovi života, ćerali su narod, koji je živio ovdje, na vječitu borbu, borbu sa prirodom, pokušavajući da je pobijede, koliko je to moguće i učine je svojim saveznikom. Ta vječita borba, dovela je do toga da su samo najjači ostajali, tako da su migracije stanovništva velike. Oni koji su ostajali i ostaju, potvrđuju pjesničku misao da se iz kamena rađa samo ono što je tvrđe od njega, kao i to da je kamen ljudska kolijevka, a planina gospodska stolica.

Takvi su i durmitorci, ljudi gorštaci, tvrđi od kamena i jači od planine, koja ih je sačuvala i uvijek spremni da brane svoj kamen, kao nešto najvrijednije.

KLIMA

Najveći dio Durmitorskog područja ima prosječnu godišnju temeperaturu od 2 do 8 stepeni Celzijusa. Godišnje je 120 dana pod snijegom, većim od 15 centimetara, a skijaški tereni, koji su na većoj nadmorskoj visini, imaju sniježni pokrivač pogodan za skijanje 150 dana u godini.

U višim predjelima Durmitora i preko čitavog ljeta se mogu vidjeti nameti snijega, a u području Kalice je tzv. ''DEBELI NAMET'', dugačak 200 do 300 metara, na kome se može skijati i usred ljeta.

Klima ima odlike, od župske u kanjonima rijeka, preko subplaninske na visinama do 1200 metara, do tipične alpske. Zime su duge i hladne, ljeta relativno kratka i svježa, a zanimljivo je da su jeseni toplije od proljeća.

OKOLINA

U okolini Žabljaka, nalazi se veliki broj sela i njihova starost je veoma različita. Neka od durmitorskih sela postoje vjekovima, dok su neka kasnije formirana. Naseljenici, koji su formirali ova naselja uvijek su birali pogodnija i zaklonitija staništa, dajući, pri tome, prednost prisojnim stranama i zelenim livadama. Jedan broj ovih sela, formirao se na mjestima gdje su prvobitno bili katuni ili neka stara naselja. Što se tiče samog stila gradnje, u tom pogledu ima značajnih razlika. Najveci broj sela je tzv. “razbijenog” tipa i kuće mogu biti dosta udaljene jedna od druge. Ima i sela gdje su kuće manje više blizu jedan drugoj, ali uopšte uzeto, sela i kuće su gradjene, bez nekog određenog reda i poretka. U durmitorskim selima, dosta je čest slučaj da sela dijele na gornje i donje, pa se ona tako i zovu. Donje selo je, po pravilu, starije selo dok je gornje nastalo vremenom, možda iz katuna ili sezonskih naselja stanovnika iz donjeg sela.